Εκπαίδευση
Φωτογραφίζοντας το χορό
Ένας θεωρητικός προβληματισμός όσον αφορά την φωτογραφία, είναι κατά πόσο θεωρείται τέχνη και όχι μόνο μέσο τεκμηρίωσης ιστορικών γεγονότων, ανθρώπων και ζωντανών οργανισμών, αντικειμένων, φυσικών φαινομένων, τοπίων κλπ. Η τεκμηρίωση είναι ο προφανής και καθιερωμένος ρόλος της φωτογραφίας, η οποία αποτυπώνει ίχνη της πραγματικότητας που προσλαμβάνουμε μέσω της όρασης.
Για να μπορέσει δε η φωτογραφία να θεωρηθεί τέχνη, προϋποθέτει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Ήδη, από τις αρχές του 20ού αιώνα, ο Άλβιν Λάγκτον Κόμπερν αναφέρεται στην φωτογραφία ως η πιο μοντέρνα τέχνη επειδή ήταν τότε ένα νέο μέσο που επέτρεπε την ατομική εικαστική δημιουργία, άποψη η οποία επικρατεί έως και σήμερα. Όπως αναφέρει η Σούζαν Σόνταγκ η φωτογραφία είναι ένας πολύμορφος τρόπος όρασης, και σε ταλαντούχα χέρια ένα αλάθητο μέσο δημιουργίας, μια τέχνη δηλαδή που συλλαμβάνει τη στιγμή και τον χώρο, ανακαλύπτοντας, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ανρύ Καρτιέ- Μπρεσσόν, την δομή του κόσμου.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί, ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην αντίληψη για τη φωτογραφία ως αληθινή έκφραση ή ως πιστή καταγραφή. Αυτή η διαφορά αποτέλεσε και το έναυσμα για την δημιουργία αυτής της έκθεσης από τον Στέλιο Μπακλαβά, που έχει ως θέμα τον χορό. Ο χορός δημιουργείται στον χρόνο και στον χώρο, χρησιμοποιώντας το ανθρώπινο σώμα ως μέσο. Το να συλλάβει κάποιος και να παγώσει την χορευτική ροή μιας κίνησης, μέσω της φωτογραφίας, έρχεται σε αντίθεση με αυτό που θεωρείται χορός. Όμως, εξαρτάται από τον δημιουργό/ φωτογράφο να συλλάβει την ιδέα και να αποφασίσει τόσο για τις καλλιτεχνικές όσο και τις τεχνικές του επιλογές. Έτσι, ίσως αποφασίσει να αναδείξει την αληθινή έκφραση της χορευτικής κίνησης, η οποία προϋποθέτει τόσο την μορφή όσο και το περιεχόμενο, και όχι μόνο μια πιστή καταγραφή της εξωτερικής φόρμας.
Είναι το σώμα του χορευτή το οποίο γίνεται ο τόπος παρουσίασης της πρόθεσης και των ιδεών του εκάστοτε χορογράφου. Πρόκειται για ένα σώμα που χορεύει σε κάποιο συγκεκριμένο και επιλεγμένο από τον χορογράφο χώρο, περιβαλλόμενο ίσως από σκηνικά ή πολυμέσα, με κάποιο συγκεκριμένο κοστούμι και φωτισμό. Αυτά τα οπτικά στοιχεία, τα οποία μπορεί να αποτελούν μέρος μιας παράστασης, αλληλεπιδρούν με το σώμα του χορευτή το οποίο φωτογραφίζει ένας φωτογράφος. Οι καλλιτεχνικές επιλογές του εκάστοτε φωτογράφου εξαρτώνται κυρίως από το φωτισμό και το θέμα το οποίο φωτογραφίζουν.
Στην περίπτωση του χορού, όπως ήδη αναφέραμε, η κίνηση ρέει στον χρόνο και στον χώρο και κατά αυτό τον τρόπο παίρνει μορφή και δημιουργεί το περιεχόμενο της. Κατά συνέπεια, η ιδέα ενός σταθερού τρίποδου για την φωτογράφηση του χορού ίσως προωθεί την φωτογράφηση της εξωτερικής φόρμας του σώματος, χωρίς να παρέχει τη δυνατότητα να αναδυθούν και να προβληθούν τα ίχνη εκείνα που αφήνει η κίνηση στον χώρο, τα οποία δεν είναι ίσως πάντα ορατά με γυμνό μάτι. Όπως υποστηρίζει ο Φράνσις Μπέικον πρέπει να συντέμνεις με στόχο την ενέργεια.
Ο Στέλιος Μπακλαβάς, ως δημιουργός/φωτογράφος, επιχειρεί να χρησιμοποιήσει το ίδιο του το σώμα, ενεργά μέσω της κίνησης του και παράλληλα με τις χορευτικές δράσεις, έτσι ώστε να ακολουθεί τη ροή της χορευτικής κίνησης στον χρόνο και τον χώρο. Το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα στις φωτογραφίες αυτές, που παρουσιάζονται σε αυτήν την έκθεση, είναι αξιοσημείωτο. Μέσω των φωτογραφιών αυτών φανερώνει και ενδυναμώνει μια πραγματικότητα για τον χορό, όπως την αντιλαμβάνεται εκείνος ως διαμεσολαβητής μεταξύ της κάμερας και της σύλληψης της χορευτικής στιγμής στον χώρο. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό που καταγράφει, με τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί τη φωτογραφική του κάμερα, αποκαλύπτει μιαν άλλη όψη του χορού, εκθέτοντας με αυτόν τον τρόπο τις μη αντιληπτές και φευγαλέες, με γυμνό μάτι, πτυχές της κίνησης, προσδίδοντας στον χορό την προσωπική ματιά του φωτογράφου.